Środki na realizację projektów współfinansowanych z pieniędzy europejskich nie podlegają egzekucji. Wyjątkiem są sytuacje, gdy egzekwowane wierzytelności powstaną w związku z realizacją projektu.

Dotacje zwolnione z egzekucji

Należności ze środków publicznych pochodzących z funduszy Unii Europejskiej oraz krajowych środków publicznych przeznaczonych na ich współfinansowanie nie podlegają zajęciu. Nie mogą być poddane egzekucji na podstawie art. 831 § 1 pkt 2a Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.) oraz na podstawie art. 8 § 1 pkt 15 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2014 r. poz. 1619 ze zm.). Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy egzekwowana wierzytelność powstała w związku z realizacją projektu, na który środki te były przeznaczone. Powołane przepisy zwalniają z egzekucji środki pochodzące z programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.). Ich zakres jest bardzo szeroki. Zalicza się do nich środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) jak i inne środki zagraniczne. Precyzując, jest to wsparcie finansowe pochodzące z:

• funduszy strukturalnych (czyli Europejskiego Funduszu Społecznego, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego), Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybackiego,  
• Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego,  
• niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), czyli Norweskiego Mechanizmu Finansowego, Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy,  
• środków przeznaczonych na realizację programów przedakcesyjnych oraz Programu Środki Przejściowe,  
• środków na realizację Wspólnej Polityki Rolnej (Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej "Sekcja Gwarancji", Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji, Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich),  
• środków przeznaczonych na realizację: programów w ramach celu Europejska Współpraca Terytorialna, Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych,  
• środków Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym i pochodzących z instrumentu "Łącząc Europę".

Nieprawidłowości i zwrot pieniędzy

Środki, które zostały przekazane beneficjentowi na realizację projektu unijnego, a zostały wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, z naruszeniem procedur oraz pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości podlegają zwrotowi. Instytucja, z którą beneficjent podpisał umowę o dofinansowanie projektu, przy zaistnieniu takich okoliczności w pierwszej kolejności wzywa do zwrotu środków bądź wyrażenia zgody na pomniejszenie kolejnych płatności, w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Niedostosowanie się do tego wezwania nie stanowi żadnej podstawy do wszczęcia postępowania egzekucyjnego, gdyż nie ma jeszcze decyzji o zwrocie środków. Ta powinna być wydana przez Instytucję Zarządzającą lub Instytucję Pośredniczącą po upływie terminu na zwrot części otrzymanego dofinansowania na projekt, o czym mowa w ustawie o finansach publicznych. Od tej decyzji można się odwołać. Jeśli to nie przyniesie rezultatów, zwrot środków dofinansowania powinien być dochodzony w trybie egzekucji administracyjnej.